در قديم دف يا دايره كوچك را كه چنبر آن از روي و برنج ساخته مي‌شد خمك يا خمبك مي‌گفتند. به دست زدن با وزن و به اصطلاح بشكن زدن هم خمك يا خمبك مي‌گفتند.[نيازمند منبع]
دف‌هايي هم بوده كه بر چنبر آن زنگ تعبيه مي‌كردند و مي‌نواختند. زنگ‌هاي دف را جلاجل مي‌گفتند. در دوره اسلامي به كساني كه دف يا دايره مي‌نواختند جلاجل‌زن مي‌گفتند.
در ايران كهن جلاجل وسيله‌اي بيضي شكل و بزرگ بود كه زنگ‌هايي بر آن مي‌بستند و در جنگ‌ها به كار مي‌بردند و ظاهراً صداي مهيبي داشته است.
دف را كه بر آن زنگوله تعبيه مي‌كنند دف زنگي مي‌گويند.
پس از آنكه تمبك مجلسي شد به تدريج جاي دف را گرفت و از رونق دف كاست و دف را بيشتر در شهرهاي كوچك و قصبات در مجالس عيش و سرور به كار مي‌بردند به ويژه در كردستان و آذربايجان بسيار متداول بود و نوازندگان ماهر داشت. در سال‌هاي اخير دف نوازي در بيشتر شهرهاي ايران رايج‌تر شده است و هنر آموزان به آموختن آن روي آورده‌اند. از نوازندگان صاحب سبك آن مي‌توان بيژن كامكار و مسعود حبيبي را نام برد كه استاد كامكار نقش به سزايي را در شخصيت دادن به اين ساز در موسيقي اصيل ايراني ايفا كرده است واستاد حبيبي با ابداع شيوه مدرني در نوازندگي اين ساز آن را بصورت كاملاً اصولي و تكنيكي مانند ديگر سازها در آورده است.
نوازندگان دف:
بيژن كامكار،محسن طاهرزاده،عماد توحيدي، مسعود حبيبي، مهدي غلامي، احمد خاك طينت،پژمان حدادي،مهرداد كريم خاوري،مجيد آهنگر، سيامك عزيززاده، مهدي سنگي كرمانشاهي ، سيامك جامعي مؤيدي ، حسين رضايي نيا و نبيل يوسف شريداوي.
صداگرفتن از دف در استوديو كاري بسيار دشوار است كه تنها جمع كمي از نوازندگان از جمله بيژن كامكار ، نبيل يوسف شريداوي و حسين رضايي نيا موفق به انجام اين مهم گشته اند.آموزش دف صداي دلنشين و خلسه آور دف استاد بيژن كامكار در گل صد برگ و آتش در نيستان و همچنين نواي محكم و گوياي اين ساز در آلبوم نبيل يوسف شريداوي و داود آزاد از جمله نمونه هاي بسيار موفق ضبط در استوديو مي باشند.
به وبلاگ خود خوش امدید